Trình tự, thủ tục hòa giải các tranh chấp liên quan đến đất đai năm 2025

Trình tự, thủ tục hòa giải các tranh chấp liên quan đến đất đai năm 2025

Thực hiện hòa giải tranh chấp đất đai là một khâu quan trọng, không thể thiếu trong quy trình pháp lý giải quyết các bất đồng và tranh chấp liên quan đến quyền và nghĩa vụ sử dụng đất đai, góp phần hạn chế khiếu kiện kéo dài và đảm bảo trật tự xã hội. Luật Đất đai năm 2024 quy định chi tiết về quy trình hòa giải tranh chấp đất đai nhằm tạo ra một cơ chế linh hoạt, hiệu quả cho các bên liên quan.

1. Khuyến khích hòa giải tự nguyện và hòa giải theo cơ chế pháp luật

Nhà nước luôn khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự thỏa thuận, hòa giải với nhau trước khi nhờ đến sự can thiệp của cơ quan nhà nước. Các hình thức hòa giải có thể bao gồm:
– Hòa giải tại cơ sở theo quy định của pháp luật về hòa giải cơ sở.
– Hòa giải theo cơ chế hòa giải thương mại.
Ngoài ra, các biện pháp hòa giải khác được pháp luật cho phép cũng có thể được áp dụng. Điều này tạo điều kiện cho các bên tranh chấp tìm kiếm giải pháp giải quyết mâu thuẫn một cách linh hoạt và tiết kiệm thời gian, công sức.

2. Hòa giải tranh chấp đất đai tại Ủy ban nhân dân cấp xã

Trước khi cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp theo quy định tại Điều 236, các bên liên quan đến tranh chấp đất đai cần thực hiện thủ tục hòa giải tại Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi có thửa đất đang có tranh chấp. Quá trình hòa giải tại cấp xã diễn ra như sau:
Bước 1: Tiếp nhận yêu cầu hòa giải
Sau khi nhận được đơn yêu cầu từ một trong các bên tranh chấp, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm thành lập Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai để thực hiện hòa giải.
Bước 2: Thành lập Hội đồng hòa giải
Hội đồng hòa giải bao gồm các thành viên sau:
– Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã (làm Chủ tịch Hội đồng).
– Người đại diện cho Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ở cấp đơn vị hành chính xã.
– Cán bộ địa chính của xã
– Người dân sống lâu năm tại khu vực tranh chấp, có hiểu biết về nguồn gốc và lịch sử sử dụng đất.
– Tùy vào tình huống cụ thể, có thể mời thêm đại diện của tổ chức, cá nhân khác tham gia hòa giải.
Bước 3: Tiến hành hòa giải
Thời hạn giải quyết tranh chấp tại cấp xã không quá 30 ngày kể từ ngày tiếp nhận đơn yêu cầu hòa giải.
Bước 4: Lập biên bản hòa giải
Kết quả hòa giải phải được lập thành biên bản với chữ ký của các bên tham gia và xác nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã. Biên bản này sẽ được gửi đến các bên tranh chấp và lưu trữ tại Ủy ban nhân dân cấp xã.
Bước 5: Xử lý trường hợp hòa giải không thành
Nếu hòa giải không thành và một hoặc các bên từ chối ký vào biên bản, Chủ tịch Hội đồng và các thành viên tham gia hòa giải vẫn phải ký xác nhận, đóng dấu của Ủy ban nhân dân cấp xã và gửi biên bản đến các bên tranh chấp để làm căn cứ cho các bước tiếp theo.

3. Hòa giải tranh chấp đất đai tại Tòa án

Trong trường hợp tranh chấp không thể giải quyết thông qua hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã, các bên có quyền đưa vụ việc ra Tòa án nhân dân có thẩm quyền. Quá trình hòa giải tại Tòa án được thực hiện theo quy định của pháp luật về hòa giải, đối thoại tại Tòa án và tố tụng dân sự.
Trong các tranh chấp thương mại liên quan đến đất đai, các bên có quyền lựa chọn phương thức hòa giải thương mại theo quy định của pháp luật về hòa giải thương mại.

4. Công nhận kết quả hòa giải thành

Nếu hòa giải thành công và có sự thay đổi về ranh giới, diện tích đất hoặc người sử dụng đất, các bên cần gửi văn bản ghi nhận kết quả hòa giải đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền để được công nhận và thực hiện thủ tục đăng ký, cấp Giấy chứng nhận. Thời gian để thực hiện thủ tục này không quá 30 ngày làm việc kể từ ngày nhận được văn bản hòa giải thành.

5. Trường hợp đặc biệt về hòa giải tranh chấp đất đai

Ở những khu vực mà không có đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc Ủy ban nhân dân huyện, quy trình hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã sẽ không được áp dụng. Trong trường hợp này, việc giải quyết tranh chấp đất đai sẽ được thực hiện theo quy định tại Điều 236 của Luật Đất đai năm 2024.
Việc hòa giải các tranh chấp về đất đai có ý nghĩa then chốt trong việc tháo gỡ các bất đồng liên quan đến quyền sử dụng đất, giúp tiết kiệm thời gian và giảm áp lực lên hệ thống tư pháp. Luật Đất đai năm 2024 đã quy định rõ ràng về các bước hòa giải, từ cấp xã đến Tòa án, đồng thời khuyến khích các bên chủ động tìm kiếm giải pháp thông qua thỏa thuận và hòa giải tự nguyện. Nhờ đó, quá trình giải quyết tranh chấp trở nên minh bạch, công bằng và đảm bảo lợi ích hợp pháp của các bên liên quan.