Các quy định về điều kiện kho chứa hóa chất

Bảo quản và lưu trữ hóa chất đóng vai trò then chốt trong sản xuất, kinh doanh và sử dụng hóa chất. Nó không chỉ tác động trực tiếp đến chất lượng sản phẩm và hiệu quả kinh tế mà còn ảnh hưởng đến sự an toàn của người lao động, cộng đồng và môi trường. Do đó, luật pháp Việt Nam quy định chặt chẽ về kho chứa hóa chất để đảm bảo an toàn và phòng ngừa rủi ro. Bài viết này sẽ đi sâu vào các điều kiện cụ thể mà kho chứa hóa chất phải tuân thủ, dựa trên các quy định hiện hành.

I. Cơ sở pháp lý

Để hiểu rõ các yêu cầu đối với kho chứa hóa chất, cần tham khảo các văn bản pháp luật sau:
– Luật Hóa chất số 06/2007/QH12 ngày 21 tháng 11 năm 2007.
– Nghị định 113/2017/NĐ-CP, được Chính phủ ban hành ngày 09 tháng 10 năm 2017, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Hóa chất.
– Thông tư 32/2017/TT-BCT do Bộ Công Thương ban hành ngày 28/12/2017 hướng dẫn chi tiết và thi hành một số điều của Nghị định 113/2017/NĐ-CP.

II. Các điều kiện cụ thể về kho chứa hóa chất

Dựa trên các văn bản pháp luật đã nêu, kho chứa hóa chất cần đáp ứng các điều kiện cụ thể sau:

1. Vị trí và thiết kế kho

a) Vị Trí
– Kho chứa hóa chất phải được đặt ở vị trí phù hợp với quy hoạch tổng thể của khu vực, đảm bảo khoảng cách an toàn đến các khu dân cư, công trình công cộng, nguồn nước sinh hoạt và các công trình quan trọng khác.
– Ưu tiên chọn vị trí cuối hướng gió (tính theo hướng gió chủ đạo của khu vực) so với các khu vực nhạy cảm.
– Tránh đặt kho ở những nơi có nguy cơ ngập lụt, sạt lở, hoặc gần các nguồn nhiệt, nguồn điện cao.

b) Thiết kế
– Kho phải được thiết kế phù hợp với tính chất và số lượng hóa chất lưu trữ, đảm bảo thông thoáng, dễ dàng kiểm tra, bảo trì và ứng phó sự cố.
– Kết cấu kho phải vững chắc, chịu được tác động của môi trường (nhiệt độ, độ ẩm, hóa chất ăn mòn), và đảm bảo an toàn cháy nổ. Vật liệu xây dựng phải là vật liệu không cháy hoặc khó cháy.
– Nền kho phải bằng phẳng, không thấm nước, chịu được tải trọng của hóa chất lưu trữ, và có hệ thống thu gom, xử lý nước thải, hóa chất bị rò rỉ, tràn đổ.
– Hệ thống thông gió tự nhiên hoặc cưỡng bức phải đảm bảo lưu thông không khí, giảm nồng độ hơi hóa chất trong kho xuống dưới mức cho phép.
– Hệ thống chiếu sáng phải đảm bảo đủ ánh sáng để làm việc, kiểm tra, nhưng phải là loại đèn phòng nổ, chống cháy.
– Cửa kho phải có khóa chắc chắn, dễ dàng đóng mở, và có biển cảnh báo nguy hiểm rõ ràng.
– Phải có biển báo, biển chỉ dẫn an toàn, hướng dẫn sử dụng các thiết bị PCCC, sơ cứu y tế.

2. Hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC)

– Kho chứa hóa chất phải được trang bị hệ thống PCCC phù hợp với quy mô và tính chất nguy hiểm của hóa chất, tuân thủ theo quy định của pháp luật về PCCC.
– Hệ thống PCCC bao gồm:
+ Hệ thống báo cháy: Báo cháy tự động hoặc bán tự động, có khả năng phát hiện sớm và báo động khi có cháy.
+ Hệ thống chữa cháy: Bình chữa cháy xách tay, hệ thống chữa cháy tự động (sprinkler, phun bọt), hệ thống chữa cháy bán tự động (họng nước chữa cháy), và các phương tiện chữa cháy khác. Loại chất chữa cháy phải phù hợp với loại hóa chất lưu trữ.
+ Hệ thống cấp nước chữa cháy: Đảm bảo đủ lưu lượng và áp lực nước để chữa cháy khi cần thiết.
+ Hệ thống thông báo và chỉ dẫn thoát nạn: Đảm bảo mọi người trong khu vực có thể nhanh chóng nhận biết và thoát nạn khi có cháy.
– Các thiết bị PCCC phải được kiểm tra, bảo trì định kỳ theo quy định.
– Phải có sơ đồ phòng cháy chữa cháy chi tiết, rõ ràng, được niêm yết tại vị trí dễ thấy.
– Nhân viên làm việc trong kho phải được đào tạo, huấn luyện về PCCC và sử dụng thành thạo các thiết bị PCCC.

3. Hệ thống điện

– Hệ thống điện trong kho chứa hóa chất phải được thiết kế, lắp đặt và bảo trì theo quy định về an toàn điện, chống cháy nổ.
– Tất cả các thiết bị điện (đèn, ổ cắm, công tắc, động cơ) phải là loại phòng nổ, chống cháy, phù hợp với môi trường hóa chất.
– Dây dẫn điện phải được bảo vệ chắc chắn, tránh bị va đập, hóa chất ăn mòn.
– Phải có hệ thống tiếp địa để chống tĩnh điện.
– Phải có hệ thống ngắt điện khẩn cấp để ngắt toàn bộ hệ thống điện khi có sự cố.
– Việc kiểm tra, bảo trì hệ thống điện phải được thực hiện định kỳ bởi người có chuyên môn.

4. Thông gió và kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm

– Hệ thống thông gió (tự nhiên hoặc cưỡng bức) phải đảm bảo lưu thông không khí trong kho, giảm nồng độ hơi hóa chất xuống dưới mức cho phép theo quy định.
– Đối với các hóa chất dễ bay hơi, độc hại, cần có hệ thống thông gió cục bộ tại khu vực lưu trữ.
– Kho phải được trang bị hệ thống kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm để đảm bảo điều kiện bảo quản hóa chất theo yêu cầu của nhà sản xuất.
– Nhiệt độ, độ ẩm trong kho phải được theo dõi, ghi chép thường xuyên.

5. Lưu trữ và bảo quản hóa chất

– Hóa chất phải được lưu trữ, bảo quản theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất và các quy định của pháp luật.
– Phải có quy trình phân loại, sắp xếp hóa chất theo tính chất hóa học, mức độ nguy hiểm, để tránh các phản ứng hóa học không mong muốn.
– Các hóa chất không tương thích (ví dụ: axit và bazơ, chất oxy hóa và chất khử) phải được lưu trữ riêng biệt, có biện pháp ngăn cách an toàn.
– Hóa chất phải được chứa đựng trong bao bì (thùng, phuy, chai, lọ) đảm bảo kín, không bị rò rỉ, phù hợp với tính chất hóa học của hóa chất.
– Bao bì, vật chứa phải được dán nhãn rõ ràng, đầy đủ thông tin về tên hóa chất, thành phần, tính chất nguy hiểm, biện pháp phòng ngừa, sơ cứu.
– Phải có khu vực riêng để lưu trữ hóa chất bị lỗi, quá hạn sử dụng, hoặc chất thải hóa chất.
– Việc bốc xếp, vận chuyển hóa chất trong kho phải được thực hiện cẩn thận, tránh va đập, làm đổ vỡ bao bì, vật chứa.
– Phải có quy trình kiểm tra, bảo trì định kỳ bao bì, vật chứa, để phát hiện và xử lý kịp thời các hư hỏng.

6. An toàn lao động và bảo vệ sức khỏe

– Người lao động làm việc trong kho chứa hóa chất phải được trang bị đầy đủ phương tiện bảo vệ cá nhân (PPE) phù hợp, bao gồm: quần áo bảo hộ, găng tay, khẩu trang, kính bảo hộ, ủng, mũ bảo hộ, v.v.
– Phải có quy trình hướng dẫn sử dụng PPE, quy trình làm việc an toàn, quy trình ứng phó sự cố.
– Người lao động phải được đào tạo, huấn luyện về an toàn lao động, vệ sinh lao động, phòng chống cháy nổ, sơ cứu y tế.
– Phải có hệ thống giám sát sức khỏe định kỳ cho người lao động.
– Phải có khu vực rửa tay, tắm rửa, thay quần áo cho người lao động.
– Cấm ăn uống, hút thuốc trong kho chứa hóa chất.
– Phải có tủ thuốc sơ cứu, trang thiết bị y tế cần thiết để xử lý các tai nạn, sự cố.

7. Bảo vệ môi trường

– Kho chứa hóa chất phải có hệ thống thu gom, xử lý nước thải, hóa chất bị rò rỉ, tràn đổ, để tránh gây ô nhiễm môi trường.
– Chất thải hóa chất phải được thu gom, phân loại, xử lý theo đúng quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.
– Phải có biện pháp kiểm soát, giảm thiểu phát thải khí độc hại ra môi trường.
– Phải có kế hoạch ứng phó sự cố tràn đổ hóa chất, để giảm thiểu tác động đến môi trường.
– Phải thực hiện quan trắc môi trường định kỳ để đánh giá mức độ ô nhiễm và có biện pháp khắc phục.

8. Bảng nội quy, biển báo

Tại khu vực nhà xưởng và kho chứa hóa chất, cần trang bị đầy đủ bảng nội quy an toàn hóa chất và biển báo nguy hiểm. Các biển báo này phải tương ứng với mức độ rủi ro của từng loại hóa chất và được đặt ở vị trí dễ quan sát. Biển báo về đặc tính nguy hiểm của hóa chất cần cung cấp đầy đủ các thông tin sau: mã nhận dạng hóa chất, hình đồ cảnh báo, từ cảnh báo và cảnh báo nguy cơ. Nếu hóa chất sở hữu nhiều đặc tính nguy hiểm, biển báo phải thể hiện một cách toàn diện tất cả các đặc tính này. Bên cạnh đó, tại khu vực sản xuất có hóa chất nguy hiểm, cần bố trí bảng hướng dẫn chi tiết về quy trình thao tác an toàn ở vị trí thuận tiện, dễ đọc và dễ quan sát.

9. Hệ thống chống sét

Nhà xưởng và kho chứa hóa chất bắt buộc phải trang bị hệ thống thu lôi chống sét hoặc nằm trong khu vực có hệ thống chống sét an toàn, đồng thời phải được kiểm tra định kỳ theo quy định hiện hành. Hệ thống chống sét phải được thiết kế và lắp đặt theo đúng quy chuẩn của TCVN 9385:2012, tiêu chuẩn về “Chống sét cho công trình xây dựng – Hướng dẫn thiết kế, kiểm tra và bảo trì hệ thống”.
10. Đê bao cho bồn chứa ngoài trời
Bồn chứa hóa chất đặt ngoài trời cần được bảo vệ bằng đê bao hoặc các giải pháp kỹ thuật tương đương để ngăn chặn hóa chất rò rỉ ra môi trường khi có sự cố. Đồng thời, phải có các biện pháp phòng chống cháy nổ và chống sét hiệu quả. Đê bao phải có dung tích tối thiểu bằng 110% thể tích của bồn chứa lớn nhất trong khu vực đó.

II. Hồ sơ, giấy tờ

Phải có đầy đủ hồ sơ, giấy tờ liên quan đến hoạt động của kho chứa hóa chất, bao gồm:
– Giấy phép kinh doanh hóa chất (nếu có).
– Phiếu an toàn hóa chất (SDS) của tất cả các hóa chất lưu trữ.
– Hồ sơ ghi chép hoạt động nhập và xuất hóa chất.
– Sổ theo dõi kiểm tra, bảo trì thiết bị.
– Sổ theo dõi sự cố, tai nạn (nếu có).
– Tài liệu bao gồm các quy trình, trách nhiệm và nguồn lực để đối phó với các sự cố tiềm ẩn.
– Tài liệu đánh giá mức độ an toàn định kỳ.
– Chứng chỉ huấn luyện an toàn cho người lao động.
Tuân thủ đầy đủ các điều kiện về kho chứa hóa chất là yêu cầu bắt buộc đối với mọi tổ chức, cá nhân tham gia vào hoạt động liên quan đến hóa chất. Điều này không chỉ bảo vệ an toàn cho người lao động, cộng đồng và môi trường, mà còn đảm bảo hoạt động sản xuất, kinh doanh được ổn định và bền vững. Các doanh nghiệp cần chủ động rà soát, đánh giá và cải thiện điều kiện kho chứa hóa chất của mình để đáp ứng các yêu cầu của pháp luật, đồng thời nâng cao ý thức trách nhiệm của người lao động trong việc đảm bảo an toàn. Môi trường làm việc an toàn, đảm bảo sức khỏe cho người lao động và bảo vệ môi trường là mục tiêu hàng đầu. Để đạt được mục tiêu này, sự hợp tác chặt chẽ giữa doanh nghiệp, người lao động và cơ quan quản lý nhà nước là điều kiện tiên quyết. Việc tuân thủ pháp luật về kho chứa hóa chất không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà còn là cam kết của doanh nghiệp đối với sự an toàn và sức khỏe của người lao động và cộng đồng.