Tiêu chuẩn hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC) nhà xưởng

Nhà xưởng, với đặc thù là nơi tập trung nhiều máy móc, thiết bị, nguyên vật liệu dễ cháy nổ và số lượng lớn công nhân, luôn tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ cao. Một hệ thống phòng cháy chữa cháy hiệu quả và tuân thủ các tiêu chuẩn, quy định pháp luật là yếu tố sống còn để bảo vệ tính mạng con người, tài sản và hoạt động sản xuất kinh doanh liên tục. Bài viết này sẽ đi sâu vào các tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy mà nhà xưởng cần đáp ứng, đồng thời cập nhật các quy định pháp luật hiện hành liên quan đến lĩnh vực này.

I. Tầm quan trọng của hệ thống phòng cháy chữa cháy trong nhà xưởng

Trước khi đi vào chi tiết các tiêu chuẩn, cần nhấn mạnh tầm quan trọng của hệ thống phòng cháy chữa cháy trong nhà xưởng:
– Bảo vệ tính mạng con người: Ưu tiên hàng đầu là đảm bảo an toàn cho công nhân và những người có mặt trong nhà xưởng khi xảy ra sự cố cháy nổ.
– Bảo vệ tài sản: Ngăn chặn hoặc hạn chế thiệt hại về tài sản, máy móc, thiết bị, nguyên vật liệu và hàng hóa.
– Đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh liên tục: Giảm thiểu thời gian gián đoạn sản xuất do cháy nổ, duy trì uy tín và lợi nhuận của doanh nghiệp.
– Tuân thủ pháp luật: Đáp ứng các yêu cầu của pháp luật về phòng cháy chữa cháy, tránh bị xử phạt hành chính hoặc đình chỉ hoạt động.
– Nâng cao hình ảnh doanh nghiệp: Thể hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với cộng đồng và người lao động.

II. Các tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy cần đáp ứng cho nhà xưởng

Hệ thống phòng cháy chữa cháy của nhà xưởng cần đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, bao gồm:

1. Quy hoạch và thiết kế phòng cháy chữa cháy:

– Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia 06:2022/BXD: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn cháy cho nhà và công trình: Đây là quy chuẩn quan trọng nhất, quy định các yêu cầu chung về an toàn cháy cho nhà và công trình, bao gồm cả nhà xưởng. Quy chuẩn này bao gồm các yêu cầu về:
+ Bậc chịu lửa của công trình: Xác định khả năng chịu lửa của các cấu kiện xây dựng (tường, cột, sàn, mái…) để đảm bảo thời gian chịu lửa cần thiết cho việc thoát nạn và chữa cháy.
+ Khoảng cách chống cháy: Đảm bảo khoảng cách an toàn giữa các nhà xưởng, giữa nhà xưởng với các công trình khác để ngăn chặn sự lan truyền của đám cháy.
+ Giải pháp ngăn cháy: Sử dụng các vật liệu chống cháy, cấu kiện ngăn cháy (tường, vách, cửa ngăn cháy…) để chia nhà xưởng thành các khoang cháy nhỏ hơn, hạn chế sự lan rộng của đám cháy.
+ Lối thoát nạn: Thiết kế và bố trí đầy đủ các lối thoát nạn, đảm bảo số lượng, kích thước và khoảng cách phù hợp để mọi người có thể thoát ra ngoài an toàn khi có cháy.
+ Hệ thống báo cháy và chữa cháy: Lựa chọn và lắp đặt các hệ thống báo cháy và chữa cháy phù hợp với đặc điểm nguy hiểm cháy của nhà xưởng.
– Tiêu chuẩn Việt Nam 3890:2021: Phương tiện phòng cháy và chữa cháy cho nhà và công trình – Trang bị, bố trí, kiểm tra và bảo dưỡng: Quy định chi tiết về số lượng, chủng loại, vị trí lắp đặt, kiểm tra và bảo dưỡng các phương tiện phòng cháy chữa cháy (bình chữa cháy, hệ thống báo cháy, hệ thống chữa cháy…) trong nhà xưởng.
– Tiêu chuẩn Việt Nam 9385:2012: Lắp đặt hệ thống nối đất cho thiết bị điện – Yêu cầu chung: Đảm bảo an toàn điện trong quá trình sử dụng và vận hành các thiết bị điện, giảm nguy cơ cháy nổ do điện.

2. Hệ thống báo cháy:

– Chức năng: Phát hiện sớm đám cháy và cảnh báo cho mọi người biết để kịp thời thoát nạn và chữa cháy.
– Các thành phần chính:
+ Trung tâm báo cháy: Tiếp nhận tín hiệu từ các đầu báo cháy và kích hoạt các thiết bị cảnh báo.
+ Đầu báo cháy: Phát hiện các dấu hiệu của đám cháy (khói, nhiệt, lửa…), gửi tín hiệu về trung tâm báo cháy. Có nhiều loại đầu báo cháy khác nhau, phù hợp với từng loại nguy cơ cháy. Ví dụ: đầu báo khói phù hợp với các khu vực có nhiều vật liệu dễ cháy, đầu báo nhiệt phù hợp với các khu vực có nhiệt độ cao.
+ Nút ấn báo cháy khẩn cấp: Cho phép mọi người kích hoạt hệ thống báo cháy bằng tay khi phát hiện đám cháy.
+ Thiết bị cảnh báo: Chuông, còi, đèn báo cháy… phát tín hiệu âm thanh và hình ảnh để cảnh báo cho mọi người.
– Yêu cầu:
+ Hệ thống báo cháy phải được thiết kế và lắp đặt theo đúng tiêu chuẩn (Tiêu chuẩn Việt Nam 5738:2021: Hệ thống báo cháy – Yêu cầu kỹ thuật).
+ Các đầu báo cháy phải được lựa chọn và bố trí phù hợp với đặc điểm nguy hiểm cháy của từng khu vực trong nhà xưởng.
+ Hệ thống báo cháy phải được kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ để đảm bảo hoạt động ổn định.

3. Hệ thống chữa cháy:

– Chức năng: Dập tắt đám cháy hoặc hạn chế sự lan rộng của đám cháy.
– Các loại hệ thống chữa cháy:
+ Hệ thống chữa cháy bằng nước: Sử dụng nước để làm mát và dập tắt đám cháy. Phù hợp với các đám cháy chất rắn (gỗ, giấy, vải…).
+ Hệ thống chữa cháy bằng bọt: Sử dụng bọt để phủ lên bề mặt chất cháy, ngăn chặn sự tiếp xúc với oxy và dập tắt đám cháy. Phù hợp với các đám cháy chất lỏng (xăng, dầu…).
+ Hệ thống chữa cháy bằng khí (Carbon Dioxide, Nitrogen, FM-200…): Sử dụng khí để làm giảm nồng độ oxy trong không khí, khiến đám cháy không thể duy trì. Phù hợp với các đám cháy trong phòng kín, nơi có thiết bị điện tử.
+ Hệ thống chữa cháy tự động sprinkler: Tự động phun nước khi phát hiện đám cháy.
+ Hệ thống chữa cháy vách tường (họng nước chữa cháy): Cho phép nhân viên hoặc lực lượng chữa cháy chuyên nghiệp sử dụng vòi phun để dập tắt đám cháy.
– Yêu cầu:
+ Hệ thống chữa cháy phải được thiết kế và lắp đặt theo đúng tiêu chuẩn (Tiêu chuẩn Việt Nam 7336:2021: Hệ thống chữa cháy tự động bằng nước – Yêu cầu thiết kế và lắp đặt).
+ Lựa chọn loại hệ thống chữa cháy phù hợp với đặc điểm nguy hiểm cháy của nhà xưởng.
+ Đảm bảo nguồn nước chữa cháy đủ lớn và ổn định.
+ Hệ thống chữa cháy phải được kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ để đảm bảo hoạt động hiệu quả.

4. Phương tiện chữa cháy cơ giới và cá nhân:

– Bình chữa cháy: Trang bị đầy đủ bình chữa cháy xách tay hoặc xe đẩy tại các vị trí dễ thấy, dễ tiếp cận. Lựa chọn loại bình chữa cháy phù hợp với từng loại đám cháy (bình bột, bình khí Carbon Dioxide…).
– Chăn chữa cháy: Sử dụng để dập tắt các đám cháy nhỏ hoặc che chắn người bị nạn.
– Quần áo, mũ, ủng, găng tay chữa cháy: Trang bị cho lực lượng phòng cháy chữa cháy cơ sở để bảo vệ họ khi chữa cháy.

5. Hệ thống thông gió hút khói:

Chức năng: Loại bỏ khói và khí độc ra khỏi nhà xưởng khi có cháy, giúp mọi người dễ dàng thoát nạn và lực lượng chữa cháy tiếp cận đám cháy.
– Hệ thống thông gió hút khói phải được thiết kế và lắp đặt theo đúng tiêu chuẩn.
– Đảm bảo công suất hút khói đủ lớn để loại bỏ khói nhanh chóng.
– Hệ thống phải hoạt động tự động khi có cháy.

6. Lối thoát nạn:

– Số lượng và kích thước lối thoát nạn phải đáp ứng yêu cầu của quy chuẩn.
– Lối thoát nạn phải được chiếu sáng đầy đủ và có biển chỉ dẫn rõ ràng.
– Không được đặt vật cản trên lối thoát nạn.
– Cửa thoát nạn phải mở dễ dàng từ bên trong mà không cần chìa khóa hoặc thiết bị đặc biệt.
– Cửa thoát nạn phải là cửa chống cháy hoặc cửa có giới hạn chịu lửa nhất định.

7. Hệ thống điện:

– Hệ thống điện phải được thiết kế và lắp đặt theo đúng tiêu chuẩn an toàn điện.
– Sử dụng dây dẫn điện có khả năng chịu nhiệt cao.
– Tiến hành lắp đặt hệ thống bảo vệ chống sét
– Tiến hành bảo dưỡng định kỳ và kiểm tra hệ thống điện.

8. Huấn luyện và diễn tập phòng cháy chữa cháy:

– Tổ chức huấn luyện phòng cháy chữa cháy định kỳ cho toàn bộ công nhân viên.
– Xây dựng quy trình chi tiết để ứng phó hiệu quả với hỏa hoạn và đảm bảo quá trình sơ tán an toàn.
– Tổ chức diễn tập phòng cháy chữa cháy định kỳ để nâng cao kỹ năng cho lực lượng phòng cháy chữa cháy cơ sở và công nhân viên.

III. Quy định pháp luật hiện hành về phòng cháy chữa cháy cho nhà xưởng

Ngoài các tiêu chuẩn kỹ thuật, nhà xưởng còn phải tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành về phòng cháy chữa cháy, bao gồm:
– Luật Phòng cháy và chữa cháy năm 2001 (sửa đổi, bổ sung năm 2013): Luật này quy định các nguyên tắc, biện pháp, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong công tác phòng cháy chữa cháy.
– Nghị định số 136/2020/NĐ-CP ngày 24/11/2020: Nghị định này quy định chi tiết về các yêu cầu phòng cháy chữa cháy đối với nhà và công trình, phương tiện phòng cháy chữa cháy, lực lượng phòng cháy chữa cháy, công tác kiểm tra, xử lý vi phạm về phòng cháy chữa cháy…
– Thông tư số 149/2020/TT-BCA ngày ngày 31/12/2020: Thông tư này hướng dẫn chi tiết về hồ sơ, thủ tục thẩm duyệt, nghiệm thu phòng cháy chữa cháy, kiểm tra phòng cháy chữa cháy…
– Các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về phòng cháy chữa cháy: Như đã đề cập ở trên, các tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật quốc gia là cơ sở để thiết kế, thi công, kiểm tra và nghiệm thu hệ thống phòng cháy chữa cháy.

IV. Trách nhiệm của chủ đầu tư/người đứng đầu cơ sở

Chủ đầu tư hoặc người đứng đầu cơ sở có trách nhiệm:
– Tổ chức thực hiện các quy định của pháp luật về phòng cháy chữa cháy.
– Xây dựng và duy trì hệ thống phòng cháy chữa cháy đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật.
– Tổ chức huấn luyện, bồi dưỡng nghiệp vụ phòng cháy chữa cháy cho lực lượng phòng cháy chữa cháy cơ sở và công nhân viên.
– Lập kế hoạch và triển khai các buổi diễn tập ứng phó hỏa hoạn và thoát hiểm.
– Kiểm tra định kỳ hệ thống phòng cháy chữa cháy và khắc phục kịp thời các hư hỏng.
– Chịu trách nhiệm trước pháp luật về công tác phòng cháy chữa cháy tại cơ sở.

V. Kiểm tra phòng cháy chữa cháy

Cơ quan Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy sẽ tiến hành kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất công tác phòng cháy chữa cháy tại nhà xưởng. Nếu phát hiện vi phạm, cơ quan Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy có quyền xử phạt hành chính hoặc đình chỉ hoạt động của cơ sở.

Hệ thống phòng cháy chữa cháy là một phần không thể thiếu của bất kỳ nhà xưởng nào. Việc tuân thủ các tiêu chuẩn và quy định pháp luật về phòng cháy chữa cháy không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là sự đầu tư thông minh để bảo vệ tính mạng con người, tài sản và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Chủ đầu tư và người đứng đầu cơ sở cần nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác phòng cháy chữa cháy và thực hiện đầy đủ các biện pháp để đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy cho nhà xưởng của mình.