KÝ QUỸ ĐỂ ĐẢM BẢO THỰC HIỆN DỰ ÁN ĐẦU TƯ

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, hoạt động đầu tư đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam. Để đảm bảo các dự án đầu tư được triển khai hiệu quả, đúng tiến độ và tuân thủ pháp luật, Nhà nước đã ban hành nhiều quy định pháp lý, trong đó có quy định về ký quỹ để đảm bảo thực hiện dự án đầu tư. Đây là một công cụ quan trọng nhằm bảo vệ quyền lợi của Nhà nước, nhà đầu tư và cộng đồng, đồng thời nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động đầu tư. Bài viết này tập trung phân tích toàn diện các vấn đề pháp lý then chốt xoay quanh ký quỹ dự án đầu tư, từ mục tiêu áp dụng, đối tượng chịu sự điều chỉnh, mức ký quỹ, hình thức thực hiện, đến quy trình thực hiện và hoàn trả tiền ký quỹ.

1. Mục đích của việc ký quỹ dự án đầu tư

Việc ký quỹ dự án đầu tư không chỉ là một thủ tục hành chính mà còn mang nhiều ý nghĩa quan trọng, hướng đến các mục tiêu sau:
– Đảm bảo trách nhiệm của nhà đầu tư: Ký quỹ tạo ra một ràng buộc tài chính đối với nhà đầu tư, buộc họ phải có trách nhiệm hơn trong việc triển khai dự án theo đúng cam kết, tiến độ và quy định của pháp luật.
– Bảo vệ quyền lợi của Nhà nước: Trong trường hợp nhà đầu tư không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các nghĩa vụ đã cam kết, Nhà nước có quyền sử dụng khoản tiền ký quỹ để khắc phục hậu quả, bồi thường thiệt hại hoặc thực hiện các biện pháp cần thiết khác để đảm bảo dự án được triển khai đúng mục tiêu.
– Góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước: Quy định ký quỹ giúp Nhà nước kiểm soát chặt chẽ hơn hoạt động đầu tư, từ đó có thể đưa ra các quyết định điều chỉnh chính sách phù hợp với tình hình thực tế.
– Tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình: Việc ký quỹ công khai, minh bạch sẽ tạo điều kiện cho các bên liên quan (cộng đồng, nhà đầu tư khác, v.v.) giám sát hoạt động đầu tư, đảm bảo dự án được triển khai một cách công bằng và hiệu quả.

2. Đối tượng áp dụng quy định ký quỹ

Không phải tất cả các dự án đầu tư đều phải thực hiện ký quỹ. Theo quy định của pháp luật hiện hành, việc ký quỹ chỉ áp dụng đối với các dự án đầu tư thuộc các trường hợp sau:
– Dự án được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất: Đây là nhóm dự án phổ biến nhất phải thực hiện ký quỹ, nhằm đảm bảo việc sử dụng đất đúng mục đích, hiệu quả và tuân thủ quy hoạch.
– Dự án thuộc lĩnh vực, địa bàn ưu đãi đầu tư: Trong một số trường hợp, để khuyến khích đầu tư vào các lĩnh vực, địa bàn khó khăn, Nhà nước có thể yêu cầu ký quỹ để đảm bảo dự án được triển khai đúng mục tiêu ưu đãi.
– Các dự án khác theo quy định của pháp luật chuyên ngành: Tùy thuộc vào đặc thù của từng lĩnh vực, pháp luật chuyên ngành có thể quy định thêm các trường hợp dự án phải thực hiện ký quỹ.

3. Các trường hợp không phải thực hiện ký quỹ

Bên cạnh quy định chung về ký quỹ, Luật Đầu tư cũng xác định các ngoại lệ, trong đó nhà đầu tư sẽ không phải thực hiện nghĩa vụ này. Những trường hợp này bao gồm việc nhà đầu tư đã trúng đấu giá và thanh toán toàn bộ tiền sử dụng đất hoặc tiền thuê đất một lần, trúng thầu dự án đầu tư sử dụng đất, hoặc nhận chuyển nhượng một dự án đã thực hiện ký quỹ hoặc hoàn thành nghĩa vụ góp vốn theo quy định. Tương tự, nhà đầu tư nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản trên đất từ người sử dụng khác cũng thuộc trường hợp được miễn.

4. Mức ký quỹ và phương thức ký quỹ

4.1 Mức ký quỹ:

Mức ký quỹ được quy định chi tiết tại Khoản 2 Điều 26 Nghị định 31/2021/NĐ-CP, được tính theo tỷ lệ phần trăm trên vốn đầu tư của dự án đầu tư, theo nguyên tắc lũy tiến từng phần:
– Đối với phần vốn đến 300 tỷ đồng: Mức bảo đảm là 3%.
– Áp dụng cho phần vốn nằm trong ngưỡng từ 300 tỷ đồng đến 1.000 tỷ đồng: Mức bảo đảm là 2%.
– Với phần vốn vượt quá 1.000 tỷ đồng: Mức bảo đảm là 1%.
Ví dụ: Một dự án có tổng vốn đầu tư là 1.500 tỷ đồng thì mức ký quỹ được tính như sau:
• 300 tỷ đồng đầu tiên: 300 tỷ x 3% = 9 tỷ đồng
• 700 tỷ đồng tiếp theo: 700 tỷ x 2% = 14 tỷ đồng
• 500 tỷ đồng còn lại: 500 tỷ x 1% = 5 tỷ đồng
Tổng mức ký quỹ: 9 tỷ + 14 tỷ + 5 tỷ = 28 tỷ đồng

4.2 Phương thức ký quỹ:

Nhà đầu tư có thể thực hiện ký quỹ bằng một trong hai hình thức sau:
– Ký quỹ bằng tiền mặt: Nhà đầu tư nộp tiền mặt vào tài khoản ký quỹ do cơ quan nhà nước có thẩm quyền chỉ định.
– Bảo lãnh ngân hàng: Nhà đầu tư được một ngân hàng thương mại có uy tín bảo lãnh về nghĩa vụ ký quỹ. Trong trường hợp nhà đầu tư không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các nghĩa vụ đã cam kết, ngân hàng sẽ có trách nhiệm thanh toán khoản tiền bảo lãnh cho Nhà nước.

5. Quy trình thực hiện ký quỹ

– Nhà đầu tư và cơ quan đăng ký đầu tư ký kết văn bản thỏa thuận về nghĩa vụ ký quỹ.
– Nhà đầu tư nộp tiền ký quỹ vào tài khoản phong tỏa tại ngân hàng thương mại.
– Cơ quan đăng ký đầu tư xác nhận việc ký quỹ để nhà đầu tư tiếp tục triển khai dự án.

6. Hoàn trả ký quỹ

Việc hoàn trả ký quỹ được quy định tại khoản 9 Điều 26 Nghị định 31/2021/NĐ-CP. Cụ thể:
– Hoàn trả 50% số tiền đã ký quỹ (hoặc giảm 50% mức bảo lãnh): Sau khi nhận được quyết định giao đất hoặc cho thuê đất, cũng như được phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ cơ quan có thẩm quyền, và có đầy đủ giấy phép hoặc chấp thuận cần thiết cho hoạt động xây dựng (nếu có).
– Hoàn trả số tiền ký quỹ còn lại (hoặc giải tỏa bảo lãnh): Khi nhà đầu tư hoàn thành dự án và được cơ quan nhà nước có thẩm quyền nghiệm thu, bàn giao đưa vào sử dụng theo quy định của pháp luật.
– Chấm dứt nghĩa vụ ký quỹ nếu dự án không thể tiếp tục thực hiện do các lý do bất khả kháng.

7. Các trường hợp điều chỉnh, miễn giảm nghĩa vụ ký quỹ

a. Điều chỉnh mức ký quỹ trong trường hợp:
– Tăng hoặc giảm vốn đầu tư theo quyết định điều chỉnh của dự án.
– Dự án bị ảnh hưởng bởi yếu tố bất khả kháng như thiên tai, dịch bệnh.
b. Miễn hoặc giảm nghĩa vụ ký quỹ:
– Nhà đầu tư đã thực hiện ký quỹ cho một phần dự án và tiếp tục triển khai giai đoạn tiếp theo.
– Nhà đầu tư có cam kết bảo lãnh thực hiện nghĩa vụ từ tổ chức tín dụng
Quy định ký quỹ để đảm bảo thực hiện dự án đầu tư là một công cụ quan trọng trong việc quản lý hoạt động đầu tư tại Việt Nam. Việc áp dụng quy định này một cách hiệu quả sẽ góp phần nâng cao trách nhiệm của nhà đầu tư, bảo vệ quyền lợi của Nhà nước và cộng đồng, đồng thời thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội bền vững. Để đạt được mục tiêu này, cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao năng lực của cán bộ, công chức và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin. Hy vọng rằng, với những nỗ lực chung của các bên liên quan, quy định ký quỹ dự án đầu tư sẽ ngày càng phát huy hiệu quả hơn nữa trong thực tiễn.