Khu công nghiệp TPHCM sau sáp nhập: Mở rộng không gian, nâng tầm phát triển

Việc mở rộng địa giới hành chính theo lộ trình sáp nhập đã mở ra cơ hội hiếm có để TP.HCM tái cấu trúc toàn bộ chiến lược công nghiệp. Trong đó, hệ thống khu công nghiệp TPHCM được xem là nền tảng then chốt cho sự chuyển mình – từ mô hình truyền thống sang nền công nghiệp xanh, thông minh, ứng dụng công nghệ cao.

Thực trạng và động lực chuyển đổi

Trải qua hơn 30 năm phát triển, các khu công nghiệp TPHCM hiện hữu như Tân Thuận, Tân Bình, Cát Lái, Hiệp Phước, Bình Chiểu… từng đóng vai trò quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa. Tuy nhiên, sự gia tăng dân số, áp lực hạ tầng, công nghệ lạc hậu và biến động chuỗi cung ứng toàn cầu đã khiến mô hình này dần mất lợi thế.

Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Võ Văn Hoan từng thẳng thắn nhận định:

“Nếu các khu công nghiệp không kịp chuyển đổi, TP.HCM sẽ đánh mất khả năng cạnh tranh ngay cả trong thị trường nội địa.”

Từ đó, thành phố xác định cần đổi mới toàn diện tư duy phát triển khu công nghiệp, không chỉ mở rộng về lượng mà nâng tầm về chất.

Giữ đất, đổi mô hình: 5 KCN cũ “thay áo”

TP.HCM sẽ giữ nguyên quỹ đất công nghiệp hiện hữu, nhưng tập trung tái cấu trúc 5 KCN cũ thành mô hình khu công nghiệp công nghệ cao – sinh thái – tích hợp logistics và đô thị dịch vụ. Cụ thể:

• Tân Thuận
• Tân Bình
• Hiệp Phước
• Bình Chiểu
• Cát Lái

Mục tiêu là chuyển các ngành thâm dụng tài nguyên sang ngành sạch, giá trị cao, tận dụng công nghệ hiện đại, tự động hóa và giảm phát thải. Đây là bước đi đầu tiên trong quá trình chuyển đổi khu công nghiệp TPHCM theo hướng bền vững hơn.

Phát triển 14 khu công nghiệp mới – Chia 3 giai đoạn

Trong định hướng quy hoạch giai đoạn mới sau sáp nhập, TP.HCM không chỉ tái cấu trúc các KCN hiện hữu mà còn lên kế hoạch phát triển 14 khu công nghiệp mới, chia thành 3 giai đoạn cụ thể từ 2025 đến 2033. Đây là bước đi trọng yếu giúp thành phố mở rộng không gian công nghiệp, tạo dư địa thu hút doanh nghiệp công nghệ cao, công nghiệp sạch và sản xuất thông minh.

🔹 Giai đoạn 1 (2025–2027): Tập trung vào vùng Tây và Tây Bắc
Trong giai đoạn đầu, thành phố sẽ ưu tiên phát triển 4 khu công nghiệp TPHCM mới tại khu vực có quỹ đất sẵn, gần trục Vành đai 3 và các tuyến đường chiến lược:

• Phạm Văn Hai I
• Phạm Văn Hai II
  ➡ Cùng nằm trên địa bàn huyện Bình Chánh, hai khu này hướng đến phát triển mô hình KCN đa chức năng, tích hợp logistics và dịch vụ hậu cần.
• Vĩnh Lộc 3 (liên kết với KCN Vĩnh Lộc 1, 2)
  ➡ Có lợi thế về hạ tầng dân cư và kết nối với TP Thủ Đức – phù hợp phát triển công nghiệp hỗ trợ và chế biến.
• Nhị Xuân (Hóc Môn)
  ➡ Sát ranh Long An, thuận lợi kết nối vùng, phù hợp thu hút doanh nghiệp vừa và nhỏ, công nghệ sạch, tiết kiệm đất.

Đây là những khu vực có tiềm năng phát triển nhanh, ít vướng quy hoạch dân cư, nên sẽ là “bàn đạp” đầu tiên để triển khai mô hình khu công nghiệp kiểu mới tại TP.HCM.

🔹 Giai đoạn 2 (2027–2030): Định hình các cụm công nghệ chuyên ngành
Giai đoạn hai tập trung mở rộng chuỗi khu công nghiệp TPHCM tại các vùng đã có kinh nghiệm phát triển hạ tầng, trong đó đặc biệt chú trọng phân khu chuyên ngành và gắn kết với đô thị hóa.

• An Phú
• Trung An
  ➡ Hai khu này nằm tại Củ Chi, vị trí thuận lợi để phát triển công nghiệp chế biến, thực phẩm sạch và công nghệ sinh học – tận dụng lợi thế đất rộng và giao thông kết nối.
• Lê Minh Xuân 4
  ➡ Kế thừa thành công từ Lê Minh Xuân 1, 2, 3, khu này sẽ được phát triển theo hướng công nghiệp nhẹ, kho vận và các ngành nghề ít gây ô nhiễm.
• Phạm Văn Hai III
  ➡ Mở rộng từ giai đoạn 1, bổ sung thêm năng lực đón doanh nghiệp lớn, sản xuất theo chuỗi, đồng thời có khả năng tích hợp không gian đô thị – nhà ở cho công nhân.
• Hiệp Phước 3
  ➡ Tiếp nối Hiệp Phước 1 & 2, khu này hướng đến mô hình KCN cảng biển – logistics, rất thuận lợi cho xuất khẩu nhờ nằm gần cảng Nhà Bè và Cần Giờ.

Giai đoạn này tập trung tạo ra những cụm KCN công nghệ cao – chuyên sâu – có tính liên kết, giúp doanh nghiệp giảm chi phí chuỗi cung ứng và thu hút FDI giá trị cao.

🔹 Giai đoạn 3 (2030–2033): Hoàn thiện chuỗi – Mở rộng không gian phát triển về phía Đông và Nam
Giai đoạn cuối là bước củng cố và hoàn thiện mạng lưới khu công nghiệp TPHCM, với trọng tâm là hai khu tại Tân Phú Trung (Củ Chi) và Bình Khánh (Nhà Bè).

Các khu công nghiệp tại Tân Phú Trung và Bình Khánh
➡ Tận dụng vị trí chiến lược giữa các tuyến giao thông liên vùng (Vành đai 3, cao tốc TP.HCM – Mộc Bài, tuyến biển Cần Giờ), các khu này hướng đến phát triển mô hình khu công nghiệp đô thị – sinh thái – công nghệ cao, phục vụ cả nhu cầu sản xuất lẫn không gian sống chất lượng cho lao động kỹ thuật.

Đây sẽ là các điểm nhấn cuối cùng để hoàn thiện mạng lưới KCN hiện đại, kết nối toàn thành phố và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Yêu cầu hạ tầng trong quy hoạch khu công nghiệp mới

Một trong những yếu tố quyết định thành công của các khu công nghiệp TPHCM sau sáp nhập là hệ thống hạ tầng đi kèm. Nhiều doanh nghiệp đề xuất:

• Phải có kết nối giao thông liên vùng (Vành đai 3, Vành đai 4…)
• Đầu tư đủ điện, nước, hệ thống xử lý chất thải
• Phát triển nhà ở công nhân, trường học, bệnh viện trong hoặc gần KCN

Nếu chỉ tập trung vào nhà xưởng mà thiếu không gian sống – tiện ích, các khu công nghiệp sẽ khó thu hút lao động kỹ thuật và chuyên gia nước ngoài.

Thúc đẩy liên kết vùng và đầu tư tư nhân

TP.HCM đang triển khai nhiều chính sách liên kết vùng kinh tế với Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu. Đây là cách để chia sẻ hạ tầng, mở rộng chuỗi cung ứng và giảm áp lực cho nội đô.

Điển hình là dự án KCN Bắc Tân Uyên 1 tại Bình Dương – do THACO đầu tư, diện tích 786ha, định hướng công nghiệp hỗ trợ – công nghệ cao – sản xuất tuần hoàn.

Không chỉ vậy, TP.HCM cũng mở cửa cho doanh nghiệp tư nhân lớn tham gia quy hoạch. THACO đã đề xuất hàng loạt dự án tại Thủ Thiêm như:

• Quảng trường trung tâm (27,3ha)
• Công viên sinh thái phía Nam (150ha)
• Các tổ hợp công nghiệp – dịch vụ thông minh

Chính sách tài chính: Đòn bẩy cho doanh nghiệp chuyển đổi

TP.HCM thông qua gói hỗ trợ vay ưu đãi tới 200 tỷ đồng trong 7 năm cho doanh nghiệp đầu tư vào khu công nghiệp công nghệ cao và phần mềm.

Bên cạnh đó, HFIC và các ngân hàng thương mại sẽ tăng cường tài trợ vốn trung – dài hạn cho doanh nghiệp đầu tư nhà máy xanh, logistics tự động, chuỗi sản xuất kỹ thuật số trong các khu công nghiệp TPHCM.

Chuyển đổi KCN gắn liền với tái cấu trúc đô thị

Ngoài các dự án mới, một số KCN cũ như KCN Bình Đường (16,5ha) đang được nghiên cứu chuyển đổi sang thương mại – dịch vụ – tiện ích cộng đồng.

Quá trình di dời, chuyển đổi này cần đảm bảo:

• Hỗ trợ doanh nghiệp di dời
• Bồi thường hợp lý
• Tạo điều kiện tái đào tạo, chuyển đổi việc làm
• Hình thành các khu nhà ở xã hội, trường học, bệnh viện mới

Đây là cơ hội để đồng thời tái cấu trúc không gian công nghiệp và chất lượng sống đô thị.

Khu công nghiệp TPHCM – Nền tảng cho trung tâm kinh tế số quốc gia

Sự thay đổi mô hình khu công nghiệp TPHCM sau sáp nhập là một bước đi mang tính cách mạng. Không còn là những cụm nhà máy truyền thống, mà là hệ sinh thái công nghiệp – đô thị – dịch vụ – công nghệ tích hợp.

Nếu thực hiện thành công:

• TP.HCM sẽ trở thành trung tâm sản xuất công nghệ cao hàng đầu phía Nam
• Kết nối chặt chẽ với vùng kinh tế trọng điểm phía Nam
• Góp phần nâng cao năng suất lao động, thu hút FDI chất lượng cao

Và trên hết: nâng tầm vị thế công nghiệp của thành phố trong kỷ nguyên số