Điều kiện và quy trình mới nhất thành lập cụm công nghiệp năm 2025

Trong bối cảnh công nghiệp hóa và hiện đại hóa, cụm công nghiệp đóng vai trò then chốt trong việc thu hút đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế địa phương, tạo công ăn việc làm và củng cố mối liên kết giữa các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Để đảm bảo sự phát triển bền vững và hiệu quả của các cụm công nghiệp, việc thành lập và quản lý cần tuân thủ chặt chẽ các quy định pháp luật. Nghị định 32/2024/NĐ-CP, văn bản pháp lý mới nhất về lĩnh vực này, thay thế các quy định trước đây, mang đến những thay đổi quan trọng. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích các điều kiện và quy trình thành lập cụm công nghiệp mới, theo quy định hiện hành.

I. Các điều kiện cần đáp ứng để thành lập cụm công nghiệp (Điều 8, Nghị định 32/2024/NĐ-CP)

Nghị định 32/2024/NĐ-CP thiết lập một khung pháp lý rõ ràng cho việc thành lập cụm công nghiệp, nhằm đảm bảo tính khả thi, hiệu quả và sự phù hợp với chiến lược phát triển của từng địa phương. Các điều kiện này tập trung vào ba khía cạnh chính:

1. Tính pháp lý và sự phù hợp với quy hoạch

– Nằm trong danh mục quy hoạch: Cụm công nghiệp phải có tên trong danh mục các cụm công nghiệp đã được phê duyệt trên địa bàn tỉnh. Điều này đảm bảo sự nhất quán với quy hoạch phát triển cụm công nghiệp tổng thể của tỉnh và ngăn chặn việc hình thành các cụm công nghiệp tự phát, thiếu đồng bộ.
– Phù hợp với quy hoạch sử dụng đất: Diện tích đất dự kiến cho cụm công nghiệp phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất chi tiết của cấp huyện. Điều này đảm bảo việc sử dụng đất hiệu quả, tránh xung đột với các quy hoạch khác và đảm bảo tính khả thi về mặt pháp lý.
– Linh hoạt điều chỉnh: Cho phép điều chỉnh tên gọi, vị trí (trong phạm vi hành chính cấp huyện), và diện tích (tăng không quá 5 ha so với quy hoạch đã duyệt) nếu phù hợp với quy hoạch sử dụng đất cấp huyện và các quy hoạch liên quan. Điều này tạo điều kiện linh hoạt hơn trong quá trình triển khai dự án.

2. Năng lực của chủ đầu tư:

Chủ thể có tư cách pháp nhân và năng lực thực hiện: Cần có một doanh nghiệp, hợp tác xã hoặc tổ chức (gọi chung là “chủ đầu tư”) có tư cách pháp nhân hợp lệ và chứng minh được năng lực tài chính, kỹ thuật để xây dựng hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp. Điều này đảm bảo dự án được triển khai bởi một chủ thể đủ năng lực để quản lý và phát triển cụm công nghiệp một cách hiệu quả.

3. Yêu cầu về tỷ lệ lấp đầy (áp dụng cho các địa bàn đã có cụm công nghiệp):

– Tỷ lệ lấp đầy tối thiểu tại các địa bàn cấp huyện đã có cụm công nghiệp, tỷ lệ lấp đầy trung bình của các cụm công nghiệp hiện hữu phải đạt trên 50%.
– Giới hạn quỹ đất chưa cho thuê hoặc, tổng diện tích đất công nghiệp chưa cho thuê tại các cụm công nghiệp hiện có không được vượt quá 100 ha.
Điều kiện này nhằm mục đích tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực, tránh đầu tư dàn trải và khuyến khích nâng cao hiệu quả hoạt động của các cụm công nghiệp hiện có trước khi thành lập các cụm công nghiệp mới.

II. Hồ sơ đề nghị thành lập cụm công nghiệp (Điều 9, Nghị định 32/2024/NĐ-CP)

Hồ sơ đề nghị thành lập cụm công nghiệp là căn cứ quan trọng để cơ quan quản lý nhà nước xem xét và quyết định việc thành lập cụm công nghiệp. Hồ sơ cần đầy đủ, chính xác và chứng minh tính khả thi, hiệu quả của dự án. Hồ sơ bao gồm:
– Tờ trình của ủy ban nhân dân cấp huyện: Tờ trình chính thức đề nghị thành lập cụm công nghiệp, do Ủy ban nhân dân cấp huyện trình lên. Nếu cụm công nghiệp nằm trên địa bàn hai huyện trở lên, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh sẽ chỉ định một huyện làm đầu mối trình tờ trình.
– Văn bản đề nghị làm chủ đầu tư: Văn bản chính thức từ doanh nghiệp/hợp tác xã/tổ chức đề nghị làm chủ đầu tư, cam kết tuân thủ pháp luật và chịu trách nhiệm về chi phí và rủi ro nếu không được chấp thuận.
– Báo cáo đầu tư thành lập cụm công nghiệp: Đây là tài liệu quan trọng nhất, cần được lập một cách chi tiết, khoa học, thể hiện rõ tính khả thi và hiệu quả của dự án. Nội dung chính bao gồm:
+ Cơ sở pháp lý, sự cần thiết, đánh giá sự phù hợp và đáp ứng các điều kiện thành lập cụm công nghiệp.
+ Chi tiết về bức tranh toàn cảnh sử dụng đất hiện tại, các quy định pháp lý chi phối việc thu hồi đất, ước tính nhu cầu sử dụng đất trong tương lai, và tầm nhìn về việc sắp xếp các ngành công nghiệp và nghề nghiệp có sự tương tác và bổ trợ lẫn nhau trong quá trình sản xuất.
+ Các yếu tố then chốt để đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật hiệu quả bao gồm: mục tiêu rõ ràng, diện tích và địa điểm phù hợp, phạm vi đầu tư hợp lý, và đặc biệt là việc phân tích và lựa chọn cẩn thận phương án xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật.
+ Làm rõ tư cách pháp lý, kinh nghiệm, năng lực của các đơn vị (doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ chức) ứng cử vị trí chủ đầu tư dự án hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp.
+ Các khoản chi để duy trì, bảo dưỡng và đảm bảo hoạt động của hệ thống công trình hạ tầng kỹ thuật.
+ Tuân thủ các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường bằng việc thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường.
+ Trình bày các đề xuất liên quan đến việc hưởng các ưu đãi đầu tư, cũng như các cơ chế và chính sách đặc biệt (trong trường hợp áp dụng).
– Bản đồ vị trí, ranh giới: Bản đồ chính xác, thể hiện rõ vị trí và ranh giới của cụm công nghiệp, đảm bảo phù hợp với quy hoạch và các quy định về đất đai.
– Tài liệu chứng minh tư cách pháp lý và năng lực của chủ đầu tư:
+ Bản sao hợp lệ Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp/hợp tác xã/tổ chức, điều lệ hoạt động.
+ Bản sao hợp lệ Báo cáo tài chính trong 02 năm gần nhất, cam kết hỗ trợ tài chính từ công ty mẹ (nếu có), cam kết hỗ trợ tài chính từ tổ chức tài chính, bảo lãnh về năng lực tài chính, hoặc các tài liệu khác chứng minh năng lực tài chính.
+ Bản sao hợp lệ Tài liệu chứng minh kinh nghiệm của chủ đầu tư trong các dự án tương tự.

III. Quy trình thành lập cụm công nghiệp (Điều 10, Nghị định 32/2024/NĐ-CP)

Quy trình thành lập cụm công nghiệp được quy định chi tiết trong Nghị định 32, nhằm đảm bảo tính minh bạch, khách quan và hiệu quả:
– Tiếp nhận và thông báo: Trong vòng 05 ngày làm việc sau khi nhận được văn bản đề nghị làm chủ đầu tư, Ủy ban nhân dân cấp huyện phải thông báo rộng rãi về việc tiếp nhận hồ sơ trên các phương tiện thông tin đại chúng. Hồ sơ sẽ được tiếp nhận trong vòng 15 ngày, bắt đầu tính từ ngày ra thông báo.
– Lập hồ sơ và gửi Sở Công Thương: Trong vòng 05 ngày làm việc sau khi kết thúc nhận hồ sơ, Ủy ban nhân dân cấp huyện phối hợp với chủ đầu tư lập 02 bộ hồ sơ đầy đủ và gửi Sở Công Thương để thẩm định.
– Thẩm định hồ sơ: Trong vòng 25 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, Sở Công Thương thẩm định, tổng hợp và báo cáo Ủy ban nhân dân cấp tỉnh về việc thành lập cụm công nghiệp. Nếu hồ sơ chưa đáp ứng yêu cầu, Sở Công Thương sẽ có văn bản yêu cầu bổ sung, hoàn thiện. Thời gian gia hạn để bổ sung hồ sơ sẽ không được cộng vào thời gian thẩm định.
– Quyết định thành lập: Trong vòng 07 ngày làm việc sau khi nhận được hồ sơ và báo cáo thẩm định của Sở Công Thương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xem xét và ra quyết định thành lập cụm công nghiệp. Quyết định này được gửi cho Bộ Công Thương 01 bản.
– Lựa chọn chủ đầu tư: Việc lựa chọn chủ đầu tư được thực hiện theo quy định tại khoản 2 Điều 13 Nghị định 32/2024/NĐ-CP. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định về việc thông báo kết quả lựa chọn cho các doanh nghiệp/hợp tác xã/tổ chức đã nộp hồ sơ.

IV. Nội dung thẩm định thành lập cụm công nghiệp (Điều 11, Nghị định 32/2024/NĐ-CP)

Quá trình thẩm định là khâu then chốt để đảm bảo tính khả thi, hiệu quả và bền vững của dự án cụm công nghiệp. Nội dung thẩm định bao gồm:
– Tính hợp pháp và hợp lệ của hồ sơ: Kiểm tra tính đầy đủ, chính xác và phù hợp của hồ sơ với các quy định pháp luật.
– Nội dung và tính khả thi của báo cáo đầu tư:
+ Căn cứ pháp lý: Đánh giá sự phù hợp với quy hoạch tỉnh và các quy hoạch liên quan.
+ Điều kiện thành lập: Đánh giá việc đáp ứng các điều kiện thành lập, nhu cầu sử dụng đất, khả năng đáp ứng điều kiện cho thuê đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất.
+ Quy mô và ngành nghề: Xem xét tên gọi, diện tích, mục tiêu, ngành nghề hoạt động và lựa chọn phương án đầu tư hạ tầng kỹ thuật.
+ Năng lực chủ đầu tư: Đánh giá tư cách pháp lý, năng lực của chủ đầu tư.
+ Tổng mức đầu tư và nguồn vốn: Xem xét tổng mức đầu tư, cơ cấu, khả năng cân đối và các giải pháp huy động vốn.
+ Phương án bảo vệ môi trường: Đánh giá tính khả thi của phương án bảo vệ môi trường, phòng cháy chữa cháy, và nhà ở cho người lao động.
+ Chi phí và phương thức quản lý: Xem xét chi phí, phương thức quản lý và khai thác hạ tầng sau khi đi vào hoạt động.
+ Thu hút đầu tư và di dời: Đánh giá giải pháp thu hút đầu tư, di dời các dự án gây ô nhiễm (nếu có).
+ Hiệu quả kinh tế – xã hội: Đánh giá sơ bộ hiệu quả kinh tế – xã hội và tác động môi trường.
+ Ưu đãi đầu tư: Đánh giá về ưu đãi đầu tư và điều kiện hưởng (nếu có).

V. Quyết định thành lập cụm công nghiệp (Điều 12, Nghị định 32/2024/NĐ-CP)

Quyết định thành lập cụm công nghiệp là văn bản pháp lý quan trọng, xác định các thông tin cơ bản về cụm công nghiệp và là cơ sở để triển khai các hoạt động đầu tư, xây dựng và quản lý.
– Nội dung chủ yếu của quyết định:
+ Thông tin chung (tên, diện tích, địa điểm, ngành nghề).
+ Hồ sơ thông tin về chủ đầu tư
+ Quy mô đầu tư (hạ tầng kỹ thuật, tổng vốn, cơ cấu vốn).
+ Tiến trình thực hiện
+ Các chính sách ưu đãi và chương trình hỗ trợ đầu tư (khi có)
+ Quyền hạn và trách nhiệm của chủ đầu tư trong dự án, cũng như của các cơ quan quản lý nhà nước liên quan.
+ Thời điểm bắt đầu có hiệu lực
– Điều chỉnh và bãi bỏ quyết định: Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền điều chỉnh hoặc bãi bỏ quyết định để phù hợp với tình hình thực tế và quy định pháp luật. Việc điều chỉnh chủ đầu tư thực hiện theo quy định tại khoản 2 Điều 13 Nghị định 32.
Nghị định 32/2024/NĐ-CP cung cấp một khung pháp lý chi tiết và cập nhật cho việc thành lập cụm công nghiệp, tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững và hiệu quả của các cụm công nghiệp. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định này sẽ đảm bảo tính khả thi của dự án, tránh đầu tư dàn trải, lãng phí nguồn lực và bảo vệ môi trường.
Để đạt được hiệu quả cao nhất, các địa phương cần chủ động rà soát quy hoạch, tăng cường quản lý nhà nước, hỗ trợ các doanh nghiệp có đủ năng lực tham gia đầu tư. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa các cấp chính quyền và các ngành chức năng đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng các cụm công nghiệp hiện đại, xanh, sạch, đẹp. Song song đó, sự tham gia chủ động của các doanh nghiệp và cộng đồng cũng là yếu tố không thể thiếu để hiện thực hóa mục tiêu đóng góp vào sự phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.